ሙስና ምንድነው?

ብዙዎቻችን ይህንን ቃል በቀን ብዙ ጊዜ በቴሌቪዥን ወይም ከሰዎች ጋር በመወያየት እንሰማለን፡፡ ሆኖም ግን ፣ ምን ማለት እንደሆነ ፣ እንዲሁም በየትኛው አካባቢዎች እንደሚተገበር ሁሉም ሰው አይረዳም ፡፡በዚህ ጽሑፍ ውስጥ ሙስና ምን እንደሆነ እና ምን ሊሆን እንደሚችል እንመለከታለን ፡፡

ሙስና ማለት ምን ማለት ነው

ሙስና (ላቲን ሙስና - ሙስና ፣ ጉቦ) ብዙውን ጊዜ ከህግ እና ከሥነ ምግባር መርሆዎች በተቃራኒ ለራሱ ፍላጎት በአደራ የተሰጡ ኃይሉን እና መብቶቹን ፣ ዕድሎችን ወይም ግንኙነቶችን ባለሥልጣን መጠቀሙን የሚያመለክት ፅንሰ-ሀሳብ ነው ፡፡ ሙስናም በተለያዩ የሥራ መደቦች ላይ ያሉ ባለሥልጣናትን ጉቦ መስጠት ያካትታል ፡፡ በቀላል አነጋገር ሙስና የግል ጥቅምን ለማግኘት ስልጣኔን ወይም ቦታን አላግባብ መጠቀም ነው ፡፡ ጥቅሞቹ በተለያዩ ዘርፎች ማለትም ፖለቲካ ፣ ትምህርት ፣ ስፖርት ፣ ኢንዱስትሪ ፣ ወዘተ ሊገለፁ እንደሚችሉ መዘንጋት የለበትም ፡፡ በመሠረቱ አንድ ወገን የሚፈለገውን ምርት ፣ አገልግሎት ፣ ቦታ ወይም ሌላ ነገር ለማግኘት ለሌላው ጉቦ ይሰጣል ፡፡ ሰጪም ሆነ ጉቦ የሚሰጠውም ሕግን እንደሚጥሱ ልብ ማለት ያስፈልጋል ፡፡  ሙስና ማለት በግል ወይም በቡድን፣ በፖለቲካ መሪዎች ወይም በቢሮክራቶች ስልጣንና ሀላፊነትን መከታ በማድረግ የህዝብን ጥቅምና ፍላጎት ለግል ጥቅም የማዋል ኢ-ስነምግባርዊ ድርጊት ሲሆን፤በመንግስትና የህዝብ ሀብትና ንብረት ላይ ስርቆት፣ ዝርፊያ እና ማጭበርበር መፈፀም፤ህግና ስርዐትን በመጣስ በዝምድና፣በትዉዉቅ፣በፖለቲካ ወገንተኝነት፣ በጎሰኝነት፣በሀይማኖት ትስስር ላይ ተመርኩዞ አድሎ መፈፀም፣ፍትህን ማጓደል እና ስልጣንና ሀላፊነትን አላግባብ በመጠቀም ህገወጥ ጥቅም ማግኛ ነዉ (ኬምቤሮናልድና ሰርቦረዌል 2000)፤

የሙስና ዓይነቶች

በእሱ አቅጣጫ ሙስና በሚከተሉት ዓይነቶች ይከፈላል ፡፡ የፖለቲካ (አቋም ማግኘትን በሕገ-ወጥ መንገድ ፣ በምርጫዎች ጣልቃ ገብነት); ኢኮኖሚያዊ (የባለስልጣኖች ጉቦ ፣ ገንዘብ አስመስሎ); የወንጀል (የጥቁር መዝገብ ፣ የወንጀል እቅዶች ውስጥ የባለስልጣናት ተሳትፎ) ፡፡ ሙስና በትንሽም ይሁን በትልቁ ደረጃ ሊኖር ይችላል ፡፡ በዚህ መሠረት አንድ ሙሰኛ ባለሥልጣን ምን ዓይነት ቅጣት እንደሚደርስበት በዚህ ላይ የተመሠረተ ነው ፡፡ በዓለም ላይ ሙስና ሙሉ በሙሉ የሌለበት ሀገር የለም ፡፡ ቢሆንም ፣ ሙስና እንደ መደበኛ ነገር የሚታሰብባቸው ብዙ ግዛቶች አሉ ፣ ይህም በሕዝቡ ኢኮኖሚ እና የኑሮ ደረጃ ላይ እጅግ አሉታዊ ተጽዕኖ አለው ፡፡ እናም በአገሮቹ ውስጥ የፀረ-ሙስና ድርጅቶች ቢኖሩም የሙስና እንቅስቃሴዎችን ሙሉ በሙሉ መቋቋም አልቻሉም ፡፡